Symptomen

Verstopte neus

Niet iedereen is tevreden met zijn of haar neus. Dat heeft soms te maken met de vorm maar vaker met de werking. Verreweg de meest voorkomende klacht is de verstopte neus, een vervelend probleem waar eigenlijk iedereen wel eens last van heeft. Het heeft te maken met het opzwellen van het slijmvlies waardoor de neus te nauw wordt om de ingeademde lucht vlot dóór te laten. In veel gevallen zijn de klachten het gevolg van overgevoeligheid van de neus. Hiervoor biedt een bezoek aan de arts de beste weg naar een oplossing.
Gelukkig zijn de klachten vaak met neusdruppels met zout water te behandelen. Nevels worden ook veel gebruikt. Speciale neusdruppels van apotheek of drogist mogen nooit langer dan vijf dagen achtereen worden gebruikt om verslaving en gewenning te voorkomen.

Wat doet de neus met de ingeademde lucht?

De neus is een belangrijke poort voor lucht naar de longen. Omdat zuigelingen nog niet goed door hun mond kunnen ademen is hij voor hen zelfs de enige toevoerweg. Die moet dan ook niet verstopt raken. Let maar eens op snotterende baby's. Die kunnen het er knap benauwd van krijgen.

Wat doet de neus zoal met de ingeademde lucht?

• ruiken, zodat we kunnen genieten van parfum of gewaarschuwd worden voor bijvoorbeeld bedorven voedsel;
• filteren, want er mag geen stof e.d. in de longen komen;
• opwarmen en vochtig maken;
• beluchten van de bijholten zoals de voorhoofdsholte zodat daar geen afvalproducten kunnen 'broeien';
• afvoeren van traanvocht uit de ogen. Niet voor niets moeten mensen vaak snuiten als ze huilen!

De bouw van de neus

De bouw is een stuk ingewikkelder dan u gezien van de buitenkant zou zeggen. Dat is ook wel te begrijpen als je ziet wat de neus allemaal moet doen. De neusholte wordt door een tussenschot in twee helften verdeeld. Daardoor zijn er twee kanalen waardoor de lucht naar de longen geleid wordt. Die kanalen zijn kronkelgangen met inhammen en diepe holten. Doordat de ingeademde lucht zodoende lang onderweg is, kunnen alle behandelingen goed gebeuren. In de longen komt dan ook keurig gefilterde, warme, vochtige lucht aan. Voor al deze bewerkingen is de hele binnenkant van de neus bekleed met slijmvlies waarin veel kleine bloedvaten zitten. Dit slijmvlies lijkt erg op dat in de mond.

Een verstopte neus, de meest gehoorde neusklacht

Verreweg de meest voorkomende klacht is de verstopte neus. Het is een vervelend probleem waar eigenlijk iedereen wel eens last van heeft. Vooral bij het slapen. Het heeft te maken met het opzwellen van het slijmvlies waardoor de neus te nauw wordt om de ingeademde lucht vlot dóór te laten.

De bouw van de neus kan de kans op een verstopping vergroten. Bijvoorbeeld als het tussenschot niet helemaal recht staat. Of als het slijmvlies zelf hier en daar - door wat men noemt poliepen - verdikt is. Komt daar dan een kleine slijmvlieszwelling bij, dan is al snel meestal hetzelfde neusgat dicht. Een kleine ingreep kan dit probleem verhelpen.
Een scheef tussenschot kan door de KNO-arts worden rechtgezet en poliepen kunnen eenvoudig worden verwijderd. Daardoor zullen die hinderlijke eenzijdige verstoppingen meestal tot het verleden behoren.
Veruit de meeste verstoppingen zijn echter het gevolg van de normale filterwerking van de neus. De lucht die we inademen is dan weer warm, dan weer koud, en zit vol stof en andere onzichtbare verontreinigingen. Van tijd tot tijd komen daar ook nog eens de verkoudheidsvirussen bij. Al ademend blijven deze deeltjes als het ware in het neusfilter hangen.
Het bekendst is de verstopte neus bij een gewone verkoudheid. Net als griep wordt iedere simpele verkoudheid door een virus veroorzaakt. Deze onzichtbaar door de lucht zwevende virussen slaan hun slag als ze maar even de kans krijgen. Ze hechten zich dan aan het neusslijmvlies, waardoor dit opzwelt. Dit heeft een verstopte neus tot gevolg.

Zout water en andere neusdruppels

Gelukkig is dit veel voorkomende probleem met neusdruppels te behandelen. Bijvoorbeeld door meerdere malen per dag te druppelen met zout water. Of met speciale neusdruppels van apotheek of drogist. Deze laatste mogen nooit langer dan vijf dagen achtereen worden gebruikt. Door gewenning neemt de werking namelijk af en kan er een soort verslaving optreden. De druppels werken steeds korter. Een vrijwel permanent verstopte neus is daarvan dan het vervelende gevolg. Trouwens, als de neus ondanks goed gebruik van neusdruppels meer dan vijf dagen verstopt blijft, is er alle reden om even contact op te nemen met de huisarts. Er kan namelijk meer achter de neusklachten zitten dan een simpele verkoudheid.

Klachten door overgevoeligheid van de neus

De lastigste klachten ontstaan door overgevoeligheid van de neus. Een allergie dus. Allergie is een uit de hand gelopen afweerreactie tegen een bepaalde stof. Het neusslijmvlies reageert dan heftig op iets onschuldigs alsof die stof slecht is voor het lichaam en waartegen iets gedaan moet worden. Bij sommige mensen werkt daarom het neusfilter in bepaalde gevallen veel sterker dan eigenlijk nodig is. Met als gevolg een hardnekkig verstopte neus. Dit kan bijvoorbeeld al gebeuren als reactie op zoiets ongrijpbaars als temperatuurverschillen. Bij iemand die vanuit de kou een warme kamer binnenkomt. Men noemt dit wel klachten door een niet direct zichtbare oorzaak (ook wel aspecifieke neusklachten genoemd).

Een heel bekende oorzaak van hinderlijk verstopte neuzen is hooikoorts. Dit zijn typische voorjaarsklachten die te maken hebben met overgevoeligheid voor rondzwevend stuifmeel van planten en/of bomen. Alleen al in Nederland zijn er zo'n 200.000 hooikoorts-patiënten. Ook in het najaar kunnen neuzen overgevoelig reageren. Het is dan vooral een reactie op de huisstofmijt die door vochtig weer en een warme kachel in elk huis de kop op steekt.

Wat gebeurt er in een overgevoelige neus?

Het neusslijmvlies reageert dus zeer overdreven op iets wat het in de ingeademde lucht ontdekt heeft. Dat heftig reageren gaat met antistoffen. Antistoffen zijn nodig voor de normale bescherming van het lichaam, maar nu hopen zich er in het neusslijmvlies veel meer op dan eigenlijk nodig is. Daardoor wordt dit slijmvlies rood en dik. Vaak jeukt het ook behoorlijk. Alles lijkt een beetje op één grote muggenbeet. En er wordt veel meer vocht aangemaakt dan voor het bevochtigen van de ingeademde lucht nodig is. Het gevolg is een verstopte 'loopneus' met een hoop gesnotter.

Dit alles kan dus veroorzaakt worden door onzichtbare "aspecifieke" omstandigheden als koude en wisselingen van temperatuur. Maar vooral door het rondzwevende stuifmeel van bloemen, planten en bomen, huisstof, haren van huisdieren enz.

Wat zijn de gevolgen van een overgevoelige neus?

Iemand met een verstopte neus gaat automatisch méér door de mond ademen. De 'neus doet niet meer mee' waardoor goed ruiken en lekker proeven er niet meer bij is. De neusbijholten worden niet meer voldoende belucht, met bijvoorbeeld een ontsteking van de kaakholte als gevolg. Heel vervelend is het dat de nu ingeademde lucht minder goed wordt gefilterd en bevochtigd. De lucht wordt ook niet meer op de juiste temperatuur gebracht. De longen krijgen dus niet goed voorbereide lucht aangevoerd.
Hierdoor kan in de longen een reactie komen die zelfs forse benauwdheidsklachten als gevolg kan hebben. Maar het gaat vooral om de kleine, maar vaak o zo nare klachten: het traanvocht kan niet meer goed weg waardoor de ogen steeds 'overlopen'. Jeuk en niesbuien kunnen de dag vergallen. Door steeds maar snuiten van de loopneus kan deze pijnlijk, rood en geïrriteerd raken.

Wat is er te doen aan de klachten?

Allereerst kunt u proberen de problemen te voorkomen. Gewoon, door uit de buurt te blijven van stoffen waarvan u weet dat u er niet tegen kunt. Al is dat natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Bij katten kunt u nog wel uit de buurt blijven. Maar wat doet u bij hooikoorts? Een verstopping kunt u proberen op te heffen met zoutwater neusdruppels. Maar bij echte overgevoeligheidsklachten is dit toch niet meer dan een overbrugging naar verdere behandeling. Daarbij gaat het erom te voorkomen dat er antistoffen in de neus worden aangemaakt. Hiervoor bestaan zeer goed werkende medicijnen. Die geven zwelling, roodheid, vocht en jeuk geen kans. Het gaat in de eerste plaats om speciale nevels voor de neus, die alleen maar op doktersrecept verkrijgbaar zijn .

Deze werken in de neus, precies op de plaats waar het probleem het grootst is. Ook kunt u met het tijdig gebruik van een nevel proberen de problemen helemaal te voorkomen.
Daarnaast bestaan er ook tabletten. Deze werken soms wat krachtiger op het tranen van de ogen maar wat minder goed op de echte neusklachten. Voor sommige patiënten geeft een gecombineerde behandeling met nevel en tablet pas een echte goede oplossing.

Soms kan een poging worden gewaagd om de neus zijn overgevoeligheid helemaal 'af te leren'. Er moet dan wel precies bekend zijn welke stof de echte boosdoener is. Met een serie injecties die gedurende een aantal jaren achtereen moeten worden gegeven, kan worden geprobeerd het probleem voorgoed op te lossen. Het succes van deze methode is echter nooit vooraf te garanderen.

Voor alle methodes geldt dat de behandeling pas gestopt mag worden als niet alleen de klachten zijn verdwenen maar ook de oorzaak van de klachten is weggenomen. Misschien dat u, na verloop van tijd als het steeds goed gaat, het middel in een lagere dosering kunt gebruiken. Als de klachten dan toch terug komen is dat kennelijk te weinig en moet u terug naar de begindosering.

Prettiger leven en meer genieten van het leven

Als neusklachten onder controle zijn kunt u prettiger leven. Zorgeloos naar buiten in het voorjaar. Meer genieten van lekker eten. Verlost van een verstopte opgezette of snotterende neus. Stel daarom een beslissing om er wat aan te doen niet te lang uit. Maar doe er wat aan in overleg met uw arts.